سلام دوستـــان …
قرار بر این بود ، مقاله ای در مورد ” کلیــات ” فناوری های نسل جدیدی مثل واقعیت افزوده ، واقعیت مجازی و واقعیت ترکیبی تهیه بشه …
 ولی تصمیم گرفتیم موضوع رو ” اختصاصی تر ” کار کنیم … 

به دو دلیل واضح :
1- وجود تعداد کثیری از مقاله ها و متن های ترجمه شده در وصف و تعریف این سه تکنولوژی ( AR ، VR و MR )
2- درصد ” گیرایــی ” بسیار بیشتر موضوعات اختصاصی نسبت به موضوعات کلی و عمومی ( General )

پس همونطور که از عنوان مقاله ما پیداست ، میخوایم شیرجه عمیقی به دریای عمیق و پر تلاطم ” واقعیت افزوده ” یا به عبارت انگلیسی ” Augmented Reality ( AR ) ” بزنیم …
پس جلیقه نجات یادتون نره !

در ابتدای کار ،
برای افرادی که تازه کار هستن ، “شجره نامه”ای بصری از خانواده این فناوری تهیه کردیم که ” جایگاه نسبـــی ” این اعضا رو بتونن درک کنن …
 

تذکــر مهم : این شجره نامه موقت هست و پایه علمی نداره !
روابط موجود بین این نظام ، خیلی پیچیده تر از این حرفاست …

خوب ، از این بخش به بعد محتوای اصلی مقاله با چند تا ” سوال ” شروع میشه …

– چرا AR ؟!
– چرا واقعیت افزوده ؟
و یا چرا Augmented reality ؟

– چه مواردی باعث شد که ما این تیتر رو انتخاب کردیم ؟
– چه مواردی باعث شد سرعت ” پیشرفت ” واقعیت افزوده ( AR ) بسیار بیشتر از واقعیت مجازی ( VR ) بشه ؟

– چه مواردی باعث شد کمپانی های بزرگی مانند فیسبوک ، گوگل ، اپل و … به فکر سرمایه گذاری های عظیم ( در ادامه توضیح میدیم ) در این حوزه بیوفتن ؟
– آیا این شرکت ها آینده ( Future ) رو به نفع AR میدونستن ؟
– آیا استقبال عموم از فناوری واقعیت افزوده رو بیشتر از واقعیت مجازی میدونستن ؟

عبارت “ نیــاز کمتــــر ” ( تمام تلاشمونو کردیم که تا تیتر انتخاب شده موجب سوء تفاهم دوستان حرفه ای مون نشه … ! ) اشاره به این موضوع داره که در استفاده از فناوری AR ، نـه اینـــکه به هیچ سخت افزاری نیازی نیست …
بلکه برای پروژه های با ابعاد گسترده و نسل جدید ، شرکت ها باید به فکر خرید عینک ( Glasses )های اختصاصی این حوزه برای ارائه به کارفرما باشند ، مانند : گوگل گلس ( Google Glass ) ، هدست Hololens مایکروسافت ، عینک Epson ، هدست Vuzix ، هدست Magic Leap ، عینک Leap Motion و …

برای مثال ، در صحنه ای قرار بگیرید که جلسه رونمایی از ماکت دیجیتال یا ماکت AR آسمان خراش جدید فلان شهر از فلان شرکت طراحی هست …
بدون شک اون شرکت نمیتونه برای ارائه کارش به دست کارفرما و سرمایه گذاران تبلت بده و بگن لطفن طرح مونو ملاحظه کنین !! 
بایـــد بخشی از سود شون رو برای خرید عینک هوشمند خرج کنن . 

  در این ویدئو میتونید پنج Smart Glasses موجود در سایت آمازون رو مشاهده کنید.

بگذارین چند نمونه مثال بزنیم تا مطلب قشنگ جا بیوفته و طعم دار بشه ! 
اگر پیگیر خبرهای دنیای دیجیتال باشین ، حتمن به گوشتون خورده که شرکت هایی مثل فیسبوک ( Facebook ) ، گوگل ( Google ) ویا تیم های موفقی مثل Snapchat چگونه قدم در منطقه پر تلاطم AR گذاشتن …

شرکت Facebook و Snapchat به صورت کاملا خلاقاته ، تصمیم به شکل دادن ” استودیو AR ” برای یوزرها و مخاطبین سایت و اپلیکیشن خودشون گرفتن .
AR Studio از فیسبوک و Lens Studio از اسنپ چت .

هر دو استودیو در یک سال ( 2017 یا به سال ما 1396 ) رونمایی شدن و تفاوت های آنچنانی ، به جز موارد جزئی ، ذکر نشده از طرف یوزرها . ( میتونید در این ویدئو نگاه دقیق تر داشته باشین )

در ویدئو زیر نگاهی کوتاه می کنیم به معرفی Lens Studio اسنپ چت :
 

  در واقع این 2 استودیو ، انجینی بسیار کوچک و محدود هست که اختصاصا برای ” واقعیت افزوده ” طراحی شده .

  برای استفاده از اون ، به جز موارد جزئی و حرفه ای ، هیچ نیازی به کدنویسی نیست ! شما میتونید از آموزش های بسیار زیاد و راحتی مثل این صفحه شروع کنید .    

و یا از این جنس ویدئوهای کوتاه برای ساخت محتوای واقعیت افزوده :

سایت پر تردد و معروفی مثل ” Amazon ” در ماه نوامبر 2017 ( آذر 96 ) قابلیت دیدن واقعیت افزوده جنس قبل از خرید رو به اپلیکیشن شون اضافه کردن .

ویدئو زیر ، معرفی اپلیکیشن واقعیت افزوده این شرکت هست :
 

  ناگفته نماند که سایت هایی مثل Ikea ( در سال 2013 ! با رونمایی اپلیکیشن Ikea Place ) و WairFair همچین ایده ای رو پیاده کرده بودن قبلش !

کمپانی Apple در ماه ژوئن 2017 ( خرداد 96 ) ، از تولکیت (یا به عبارت تخصصی تر ” بسته توسعه نرم افزاری “) ARkit رونمایی کرد .
این ابزار همونطور که از نامش پیداست ، اختصاصا برای تولید محتوای واقعیت افزوده برای” پلتفرم IOS ” طراحی شده …
 

تا به الان ، اپلیکیشن های بسیار زیاد و جذابی به کمک همین SDK اپل ( ARkit ) در همه ی موضوعات از جمله بازی ، آموزشی ، فرهنگی و… منتشر شده که بخش زیادی شون در 2 گیم انجین Unreal و Unity ( اغلب در یونیتی ) طراحی و کد نویسی شدن .

نمونه بازی ساخته شده با ARkit :
 

  این تولکیت کاملا رایگان هست .

  تیم Apple ، در طراحی گوشی جدید خود ، آیفون X ( جدیدترین پرچم دار این شرکت تا سال 2017 … الان iPhone Xs در سال 2018 جاشو گرفته! ) ، با بکار بردن امکاناتی ویژه مانند True Depth، Facial Traking و … در تلاش و سرمایه گذاری برای افزایش کیفیت محتوای واقعیت افزوده برای کاربران خود بوده . ( برای اطلاعات بیشتر به این صفحه سایت اپل مراجعه کنید یا به این صفحه ترجمه شده به فارسی ) 

— در این ویدئو قابلیت ویژه Facical Tracking یا Face ID آیفون X در حوزه AR رو میتونید ببینید :
 

  این تولکیت با استودیوهایی که در نمونه اول ذکر کردیم ، دو تفاوت بیسیک داره :
1- نامحدود بودن ( ویژگی مثبت )
2- وابستگی به نرم افزار جانبی ( ویژگی منفی )
  
  دقت داشته باشید که امکان خروجی برنامه با پلتفرم IOS به صورت ” مستقیم ” با گیم انجین وجود نداره و در نهایت به برنامه Xcode اپل ختم میشه . ( البته به استثناء افزونه هایی که برای اینکار به وجود اومدن )

  در حال حاضر ، فقط آیفون های  “نسخه 6 به بالا ” این تولکیت رو پشتیبانی میکنن. 

شرکت شکست ناپذیر!  ” گــوگــل ( Google ) ” هم خودشو از قافله تکنولوژی AR عقب ننداخت و با رونمایی از پروژه هایی مانند Tango و ARcore قدرت نمایی کرد .

البته ناگفته نماند که پروژه تانگو نتوانست خودش رو در دل شرکت های سازنده گوشی جا بکنه !
و فقط مورد لطف و عنایت! Asus و Lenovo قرار گرفت …

اما مثل همیشه ، گوگل ناامید نشد ( با توجه به شکست های قبلی مانند گوگل پلاس ) و تمام تمرکز خودش رو برای ” ARcore ” گذاشت که در نهایت با رونمایی این تولکیت ، تونست کاربران بسیاری رو به سمت خودش جذب کنه .

در ادامه ، به دیدن 2 ویدئو زیر دعوت تون می کنیم …
 

تیزر بامزه معرفی ARcore گوگل :

نمونه App ساخته شده به کمک این تولکیت :
ترکیب جهان با بوم ( Canvas ) خودتون به وسیله AR

  این Toolkit ( ابزار ) شباهت زیادی به رقیب خود ، ARkit ، داره .
هم از نظر ” رایگان بودن ” و هم از نظر ” وابسته بودن ” به نرم افزار جانبی .
و یک تفاوت اصلی : پشتیبانی اختصاصی از پلتفرم Android .

  فرق بین فناوری Tango و ARcore هم در پشت صحنه کار یعنی تعداد دستگاه های پشتیانی شده هست .
پروژه تانگو به علت وابسته بودن به سخت افزار های خاص ( مانند حسگر و …) بسیار پوشش کمی بر روی موبایل های اندرویدی داشت . 

  در حال حاضر تکنولوژی تانگو از طرف تیم گوگل کلا کنار گذاشته شده .

  نمونه اپ های دیگر ساخته شده به کمک این تولکیت رو در این صفحه ببینید .

  خلاصه کلام این بسته های توسعه نرم افزاری برای واقعیت افزوده ( مانند ARcore و ARkit ) :

دوستانی که تجربه هدست های واقعیت مجازی ( VR ) رو داشتن ، خیلی زودتر چراغ بالای سرشون روشن میشه !

در فضای تعاملی VR ، به علت اینکه در روبروی چشمان کاربر ، صفحه نمایشگر کاملا ” کدر و بسته ” قرار داره ، به مرور زمان موجب خستگی در چشم ها و عضله های گردن میشه !

ولی در محیط AR ، وجود نمایشگر ” شفاف و باز ” باعث میشه کاربر تنها از خستگی ناحیه گردن از ادامه فرایند صرف نظر کنه …
( این صفحه برای اطلاعات بیشتر )  

و البته تصویر طنز زیر کاملا گویای این تیتر ما هست :

  در مقایسه بالا هدست های پیشرفته ” بدون نیاز به موبایل ” که به هدست های Video Game معروف هستن رو در نظر نگرفتیم !
هدست هایی مانند HTC Vive ، Oculus Rift ، PlayStation VR و …
در این کیس ها ، علاوه بر خستگی چشم ، وجود وابستگی به سیستم پردازنده ، استفاده کاربر رو به مرور زمان کاهش میده !   

  البته ناگفته نماند که برای حل این معضل ، شرکت های محتلفی برنامه ریزی کردن که یکی از اونها شرکت Oculus هست . هدست مدل Santa Cruz این شرکت بدون سیم طراحی شده ولی هنوز زیر دست آزمایشات مختلف هست و رونمایی نهایی نشده !
( لینک ویدئویی که قبلن در کانال BestArchViz در مورد همین مدل قرار داده شده بود . )
 

صرف نظر کردن و نادیده گرفتن این آمار از طرف طرفداران سرسخت واقعیت مجازی بسیار سخت و ناممکن هست ! 

– نمـــودار اول 

همونطور که مشاهده می کنین ( منبع تصویر ) ، با گذشت زمان ، ” درآمد ” حاصل از بخش AR و واقعیت افزوده بیشتر و بیشتر میشه تا جایی که در سال 2022 ( 1401 ) بیشترین میزان برای واقعیت افزوده در موبایل تخمین زده شده ( رنگ آبی تیر )
 

نکته : در ابتدای مقاله اشاره شد که یکی از قابلیت هایی که صنعت AR رو به شدت جلو انداخته ، قابل استفاده بودن از طریق موبایل های هوشمند ( Smart Phone ) بدون نیاز به سخت افزار جانبی .
در این نمودار ، از سال 2020 به بعد ، اهمیت این ویژگی رو شاهد هستیم .

– نمـــودار دوم

در نمودار دوم ، در مقایسه سمت چپ ، ” موفقیت ” فروش هدست های VR و همچنین آینده این بازار …
در سمت راست میزان تجارت انجام شده و کسب و کاری در آینده نزدیک رخ خواهد داد رو می بینیم … ( منبع تصویر )

– نمـــودار سوم

و ” آنالیز آخر ” که بسیار تامل برانگیز هست ….
دوستان دقت داشته باشین :
” عدد“های موجود در این چارت ( میلیارد تومان) ” متغیر( ناپایدار ) ” هستن با توجه به متغیر بودن نرخ ارز …

“ تنـاســب ” بین دو مقدار مهم هست ، یعنی ” 3 برابر ” بودن سهم درآمد واقعیت افزوده (AR) نسبت به واقعیت مجازی (VR) !

( منبع تصویر )
 

اول از همه بیایم “ معنی لغوی ” تولکیت یا به عبارت انگلیسی ” Toolkit ” رو شرح بدیم …
خود ” Kit ” به معنای اسباب کار یا بسته لوازم هست .
خود کلمه ” Tool ” هم همونطور که میدونید به معنای ابزار  و اسباب هست …
در نهایت ، میشه عبارت ” ابزار واسطه کمکی ” رو تقریبن بهترین و ساده ترین معنی لغوی دونست .
البته تولکیت به SDK ویا Devkit هم معروف هست …

ولی توجه داشته باشید این عبارات فقط برای درک کردن کلی موضوع هست نه برای گرفتن ” مفاهیم اصلی ” ! 
ما با یاد گرفتن ” مفهوم “های هر موضوعی میتونیم باهاش کار کنیم و یا به دیگران انتقال بدیم نه با هیچ چیز دیگه ای !

توضیح عنوان چهارم کار ساده ای هست …
کافیه به سایت های خدمات دهنده هر دو بخش VR و AR سر بزنیم تا متوجه قضیه بشیم .
پس بریم یه سرچی بکنیم :

در این صـفـحـــه ، لیست معروف ترین و پرمخاطب ترین سایت های ارائه دهنده خدمات ” واقعیت مجازی ( VR ) ” رو میتونید ببینید …

تصویر زیر اسکرین شاتی هست از سایت معرفی شده ( به همراه توضیحات ما! ) :

همونطور که می بینید اوضاع خدمات نسخه Free در این تولکیت ها اصلا خوب نیست و یوزر با محدودیت های زیادی روبرو هست !
 

بسیار بسیار ابزارهای آنلاین و آفلاین دیگه مثل نرم افزار قدرتمند 3Dvista که قیمت نسخه Pro اون حدود 500 دلار ( تقریبن دو میلیون و پونصد !! ) هست ، وجود داره …

یا سایت ” Yuglio ” که برای هر 3 نرم افزار اسکچ آپ ، تری دی مکس و سینما فوردی پلاگین داره !
ولی در نسخه Free و رایگان ش فقط قادر به ساخت تنها یک پروژه هستین !
 

در این صفــحه لیست 8 تولکیت شناخته شده و برتر AR رو میتونید ببینید .

اسکرین شاتی از صفحه معرفی شده :

دو قسمتی که به رنگ زرد هستن ، دو ابزار واسط برتر این حوزه هست که کسانی که تو این خط فعالیت میکنن ارتباط عمیق و صمیمی باهاشون دارن !

ما این دو مورد رو به عنوان نمونه موردی درنظر میگیریم ..
 

کمپانی وفــوریا ( Vuforia ) که به لطف و مرحمت گیم انجین Unity ، بالا اومد و دیده شد ، به جز چند مورد خدمات ویژه ، بقیه فیچرهایی که ارائه میکنن رایگان هست …
 

نسخه Free این تولکیت بدون محدودیت پروژه تا هر چقدر که کاربر دل تنگ ش بخواهد میتونه محتوای AR تهیه کنه …!!
حالا یا در نرم افزار های نیتو( Native )ای مانند اندروید استودیو یا در گیم انجین هایی مانند Unity … دست یوزر باز هست .

مورد دوم تولکیت ویکیتــود ( Wikitude ) هست که برنده جایزه بهترین ابزار ساخت محتوای واقعیت افزوده در سال 2017 و 2018 شده …

ویکیتود هم مانند وفوریا ، بیشتر خدمات ش رایگان هست …

و البته یک نکته کوچیک :
تنها چیزی که این کمپانی ها از شما در ازای خدمات رایگان شون درخواست دارن ، فقط یک واترمارک لوگو در گوشه اپلیکیشن تون هست ( مانند وفوریا )  … همین ! 
واقعن مشکل بزرگیه به نظرتون ؟!

راستی ،
ابزارهای واسط ARcore گوگل و ARkit اپل هم جزو همین تولکیت های رایگان هستن که در بخش های قبلی به شرح شون پرداختیم .
( نمونه های بسیار دیگر در این صفحه  )
 

امیدواریم که این مقاله برای شما عزیزان مثمرالثمر واقع شده باشه …

— ممکنه بعضی از نمونه های جدید یا قدیم مرتبط با این حوزه ( AR ) رو ( با اینکه تحقیق گسترده ای از طرف تیم ما انجام شده ) از قلم انداخته باشیم ، پس خیلی ممنون میشیم کاستی های این مقاله رو با ما در میون بزارین .

— ” هـــدف نهایـــی ” اون نمونه ها ، نمودارها ، نوشته ها و توضیحات،  به هیچ عنوان تخریب یا پایین کشوندن موضوع خاصی نبود !
بیشتر شبیه به روشن کردن بخش بسیار کوچکی از راه CG برای کسانی که برای آیندشون اهمیت قائل هستن بود !   

— حتمن پیشنهاد میکنیم اگه براتون این موضوع تاثیرگذار بود و علاقه مند شدین ، برای جا افتادن هرچه بیشتر مطلب ، به گشت وگذاردر موتورهای جستجوگر مانند گوگل بپردازین … هرکدوم از بخش ها برای خودشون دنیای بسیار جذابی دارن اگه واردشون بشین .

یا اینکه به لینک های ضمیمه شده به کلمه ها ( به رنگ آبی هستن ) مراجعه کنید .

نویسنده و مترجم :
امین منتظــری ، عضو تیم UPsketchUp